Şizofreni Nedir?
Şizofreni, bir kişinin nasıl düşündüğünü, hissettiğini ve davrandığını etkileyen ciddi bir akıl hastalığıdır. Şizofreni hastaları gerçeklerle temaslarını kaybetmiş gibi görünebilir, bu da birey, aile üyeleri ve arkadaşları için önemli sıkıntılara neden olur. Tedavi edilmezse şizofreninin semptomları kalıcı olabilir ve sakat bırakabilir. Ancak etkili tedaviler mevcuttur. Zamanında, koordineli ve sürdürülebilir bir şekilde tedavi edildiğinde, etkilenen bireylerin okula veya işe girmesine, bağımsızlık kazanmasına ve kişisel ilişkilerden keyif almasına yardımcı olabilir.
Şizofreni Belirtileri Nelerdir?
Şizofreni tipik olarak ergenlik çağının sonlarından otuzlu yılların başlarına kadar teşhis edilir ve erkeklerde (geç ergenlik – yirmili yaşların başında) kadınlardan (yirmili yaşların başı – otuzlu yaşların başı) daha erken ortaya çıkma eğilimindedir. Şizofreni teşhisi, genellikle bireylerin şizofreni semptomlarını ilk kez sergiledikleri ilk psikoz dönemini takip eder . Düşünce, ruh hali ve sosyal işlevsellikteki kademeli değişiklikler genellikle psikozun ilk döneminden önce başlar ve genellikle ergenlik döneminin ortasında başlar. Şizofreni küçük çocuklarda ortaya çıkabilir, ancak geç ergenlik döneminden önce ortaya çıkması nadirdir.
Şizofreni semptomları genellikle aşağıdaki üç kategoriye ayrılır:
Psikotik belirtiler arasında değişen algılar (örneğin görme, işitme, koku, dokunma ve tatta değişiklikler), anormal düşünme ve garip davranışlar bulunur. Psikotik semptomları olan kişiler, paylaşılan bir gerçeklik duygusunu kaybedebilir ve kendilerini ve dünyayı çarpık bir şekilde deneyimleyebilirler. Özellikle, bireyler tipik olarak şunları yaşar:
- Sesler duymak veya orada olmayan şeyleri görmek gibi halüsinasyonlar
- Nesnel gerçeklerle desteklenmeyen kesin inançlar olan sanrılar (örneğin, paranoya – başkalarının “sizi ele geçirmek için dışarı çıktığına dair mantıksız korkular veya televizyon, radyo veya internetin bir miktar yanıt gerektiren özel mesajlar yayınladığına inanmak)
- Olağandışı düşünme veya düzensiz konuşmayı içeren düşünce bozukluğu
Olumsuz belirtiler arasında motivasyon kaybı, ilgisizlik veya günlük aktivitelerden zevk alamama, sosyal geri çekilme, duyguları göstermede zorluk ve normal işleyiş güçlüğü yer alır. Özellikle, bireyler tipik olarak şunlara sahiptir:
- Daha az motivasyon ve planlama, başlatma ve sürdürme güçlüğü
- Günlük yaşamda azalmış zevk duyguları
- “Düz etki” veya yüz ifadesi veya ses tonu yoluyla duyguların azaltılmış ifadesi
- Azaltılmış konuşma
Bilişsel belirtiler dikkat, konsantrasyon ve hafızadaki sorunları içerir. Bazı bireyler için şizofreninin bilişsel semptomları belirsizdir, ancak diğerleri için daha belirgindir ve konuşmaları takip etme, yeni şeyler öğrenme veya randevuları hatırlama gibi etkinliklere müdahale ederler. Özellikle, bireyler tipik olarak şunları yaşar: şizofreni nedir
- Karar vermek için bilgileri işlemede zorluk
- Bilgiyi öğrendikten hemen sonra kullanma sorunları
- Odaklanmada veya dikkatini vermede sorun
Şizofreni Risk Faktörleri
Şizofreni geliştirme riskine birkaç faktör katkıda bulunur. şizofreni nedir
Genetik: Şizofreni bazen ailelerde olur. Bununla birlikte, bir ailede birisinin şizofreni hastası olması nedeniyle, ailenin diğer üyelerinin de şizofreni hastası olacağı anlamına gelmediğini bilmek önemlidir. Genetik araştırmalar , birçok farklı genin şizofreni geliştirme riskini artırdığını, ancak tek bir genin tek başına hastalığa neden olmadığını güçlü bir şekilde göstermektedir. Kimin şizofreni geliştireceğini tahmin etmek için genetik bilginin kullanılması henüz mümkün değildir.
Çevre: Bilim adamları, genetik risk ile bir bireyin çevresinin yönleri arasındaki etkileşimlerin şizofreninin gelişiminde rol oynayabileceğini düşünüyor. İlgili olabilecek çevresel faktörler arasında yoksulluk, stresli çevrede yaşamak ve doğumdan önce virüslere veya beslenme sorunlarına maruz kalmak sayılabilir.
Beyin yapısı ve işlevi: Bilim adamları, kimyasal haberciler (nörotransmiterler olarak adlandırılır) arasındaki beyin yapısı, işlevi ve etkileşimlerindeki farklılıkların şizofreninin gelişimine katkıda bulunabileceğini düşünüyor. Örneğin, beynin belirli bileşenlerinin hacimlerindeki, beyin bölgelerinin birbirine bağlanma ve birlikte çalışma şeklindeki ve dopamin gibi nörotransmiterlerdeki farklılıklar şizofreni hastalarında bulunur. Şizofreni hastalarında görülen beyin bağlantıları ve beyin devrelerindeki farklılıklar doğumdan önce gelişmeye başlayabilir. Ergenlik döneminde beyinde meydana gelen değişiklikler, genetik, çevresel maruziyetler veya yukarıda belirtilen beyin farklılıkları nedeniyle savunmasız olan kişilerde psikotik atakları tetikleyebilir.
Tedaviler ve Terapiler
Şizofreninin nedenleri karmaşıktır ve tam olarak anlaşılamamıştır, bu nedenle mevcut tedaviler semptomları yönetmeye ve günlük işleyişle ilgili sorunları çözmeye odaklanmaktadır. Tedaviler şunları içerir:
Antipsikotik İlaçlar
Antipsikotik ilaçlar, psikotik semptomların yoğunluğunu ve sıklığını azaltmaya yardımcı olabilir. Genellikle hap veya sıvı formda günlük olarak alınırlar. Bazı antipsikotik ilaçlar, ayda bir veya iki kez enjeksiyon olarak verilir ve bazı kişiler, günlük oral dozlardan daha uygun bulmaktadır. Standart antipsikotik ilaçlarla semptomları düzelmeyen hastalar tipik olarak klozapin alır. Klozapin ile tedavi edilen kişiler, hastaların% 1-2’sinde ortaya çıkan potansiyel olarak tehlikeli bir yan etkiyi tespit etmek için rutin kan testinden geçmelidir.
Antipsikotik ilaçlar alan birçok kişinin bu ilaçları almaya başladıklarında kilo alma, ağız kuruluğu, huzursuzluk ve uyuşukluk gibi yan etkileri vardır. Bu yan etkilerin bazıları zamanla azalır, ancak diğerleri devam edebilir ve bu da bazı kişilerin antipsikotik ilaçlarını bırakmayı düşünmesine neden olabilir. İlacı aniden kesmek tehlikeli olabilir ve şizofreni semptomlarını daha da kötüleştirebilir. İnsanlar, önce bir sağlık uzmanıyla konuşmadan antipsikotik ilaç almayı bırakmamalıdır. şizofreni nedir
Psikososyal Tedaviler
Bilişsel davranışçı terapi, davranışsal beceri eğitimi, destekli istihdam ve bilişsel iyileştirme müdahaleleri şizofreninin olumsuz ve bilişsel semptomlarının ele alınmasına yardımcı olabilir. Bu tedavilerin ve antipsikotik ilaçların bir kombinasyonu yaygındır. Psikososyal tedaviler, şizofreninin gündelik zorluklarını ele almak için başa çıkma becerilerini öğretmek ve geliştirmek için yardımcı olabilir. İnsanların okula gitmek, çalışmak veya ilişki kurmak gibi yaşam hedeflerini gerçekleştirmelerine yardımcı olabilirler. Düzenli psikososyal tedaviye katılan bireylerin nüksetme veya hastaneye kaldırılma olasılığı daha düşüktür. şizofreni nedir
Aile Eğitimi ve Desteği
Aile üyeleri, diğer önemli kişiler ve arkadaşlar için eğitim programları şizofreni semptomları ve tedavileri hakkında talimatlar ve hastalığa sahip kişiye yardım etme stratejileri sunar. Kilit destekçilerin psikotik belirtiler, tedavi seçenekleri ve iyileşme sürecini anlamasını artırmak, onların sıkıntılarını azaltabilir, başa çıkma ve güçlenmeyi destekleyebilir ve etkili yardım sunma kapasitelerini güçlendirebilir. Aile temelli hizmetler, bireysel bazda veya çok aileli atölye çalışmaları ve destek grupları aracılığıyla sağlanabilir. şizofreni nedir
Koordineli Özel Bakım
Koordineli uzmanlık bakımı (CSC), şizofreninin erken bir aşaması olan ilk epizod psikozu olan kişiler için iyileşmeye yönelik tedavi programlarını tanımlamak için kullanılan genel bir terimdir. Sağlık uzmanları ve uzmanlarından oluşan bir ekip, psikoterapi, ilaç yönetimi, vaka yönetimi, istihdam ve eğitim desteği ile aile eğitimi ve desteğini içeren CSC sağlar. Erken psikozu olan kişi ve ekip, mümkün olduğunca aile üyelerini dahil ederek tedavi kararlarını vermek için birlikte çalışır. Erken psikoz için tipik bakımla karşılaştırıldığında, CSC semptomları azaltmada, yaşam kalitesini iyileştirmede ve işe veya okula katılımı artırmada daha etkilidir. şizofreni nedir
İddialı Toplum Tedavisi
Girişken Toplum Tedavisi (ACT), özellikle tekrar hastaneye yatma veya evsiz kalma riski taşıyan şizofreni hastaları için tasarlanmıştır. ACT’nin temel unsurları, bir ilaç reçetesi yazıcısı, ekip üyeleri arasında paylaşılan bir vaka yükü, ekip üyeleri tarafından doğrudan hizmet sağlanması, yüksek hasta teması sıklığı, düşük hasta / personel oranları ve toplumdaki hastalara erişim dahil olmak üzere multidisipliner bir ekibi içerir. ACT, şizofreni hastaları arasında hastaneye yatışları ve evsizliği azaltır. şizofreni nedir
Şizofreni hastası tanıdığım birine nasıl yardım edebilirim?
Sevilen şizofreni hastasına bakmak ve onu desteklemek çok zor olabilir. Psikoz yaşayan birine nasıl tepki verileceğini bilmek zor olabilir. şizofreni nedir
İşte sevdiklerinize yardım etmek için yapabileceğiniz bazı şeyler:
- Tedavi görmelerine yardımcı olun ve tedavide kalmalarını teşvik edin
- İnançlarının veya halüsinasyonlarının onlara çok gerçek göründüğünü unutmayın.
- Onlara herkesin olayları kendi yöntemleriyle görme hakkına sahip olduğunu kabul ettiğinizi söyleyin.
- Tehlikeli veya uygunsuz davranışlara tolerans göstermeden saygılı, destekleyici ve nazik olun
- Bölgenizde herhangi bir destek grubu olup olmadığını kontrol edin
Bu yazımızda sizler için şizofreni nedir sorusunun cevabını vererek şizofreni belirtilerini, risk faktörlerini ve tedavi yöntemlerini açıkladık. Unutmayın herkes farklıdır ve herkes için umut vardır. Bizden farklı olduğu için kimseyi dışlamamalı veya onlara kötü davranmamalıyız. Biz onlara yardım elimizi uzattıkça onlarda düzelecek ve iyileşecektir.
Sağlık kategorisini ziyaret etmeyi unutmayın.
SağlıkKaynak: 1
