Ekonomi, finans dendiğinde akıllara ilk gelen şey borsa ve borsa endeksleridir. Bu endeksler dünya ekonomisine şekil verir. Borsanın tarihine baktığımızda 1487 yılında Belçika’ya bağlı Anvers şehrinde ilk borsa kuruluyor. Burada ilk başlarda yapılan işlemler eşyaların alım satımının yapılmasıydı. Zamanla evrimleşerek bugün ki halini alıyor ve dünyanın birçok yerinde önemli borsalar kuruluyor. Bu borsalardan biri de hiç şüphesiz New York Menkul Kıymetler Borsası (NYSE). Bugün dünyanın en kıymetli kağıt borsası olarak faaliyet gösteriyor. Yerleşik olduğu sokağın adı ”Wall Street” olarak anılmaktadır ve hakkında çekilen birçok yapım da vardır.
New York Borsası
New York Menkul Kıymetler Borsası kuruluşu oldukça eskiye dayanmaktadır. 1792 yılında o dönem 4 aracı kurum aralarında bir anlaşma imzalayarak yapılan işlemlerden %1 çeyrek komisyon almak konusunda anlaşarak ve işlemleri aralarında yapmayı tercih ettiklerine dair verdikleri bir kararla borsanın kurulmasına öncülük etmişlerdir. New York borsası 1.Dünya Savaşı sırasında kapalı kalmıştır. Borsanın geçmişine baktığımızda 1929 yılında yani Büyük Buhran döneminde zor zamanlardan birini yaşadığını söyleyebiliriz. Kara Salı adı verilen bu günden sonra bir panik dalgası yaşanmış ve endekslere etki etmiştir. Yine 1987 yılında Kara Pazartesi adı verilen bir gün yaşanmış bunun etkisiyle endeks bir günde 508 puan ile %22,6 oranında bir düşüş yaşayarak tüm tarihin en büyük borsa çöküşünü görmüştür. Kuşkusuz New York borsasını bu kadar güçlü kılan şeylerden biri kriz anlarında verdikleri kararlarla uzun yıllardır sağlam bir duruş sergilemeleridir.
S&P Nedir?
S&P’nin açılımı Standard&Poor’s olarak geçmektedir. Bu endeks Amerika’daki halka açık en büyük 500 şirketi içinde bulunduran bir endekstir. Endekste bulunan şirketlerin ağırlığını hesaplamak için o şirketin piyasa değeri büyüklüğünün endeksin toplam piyasa değerine bölünmesi gerekmektedir. Amerika’daki hisse senetlerinin en iyi göstergesi olarak kabul edildiği için sadece S&P’nin performansını izlemek için yapılmış birçok fon vardır. Endeks içerisinde sadece halka açık olan hisseler kullanılır. Her ne kadar endeksin böleni halk ile paylaşılmasa da küçük tahminlerle endeksin geleceği için birkaç yorum yapılabilir. Endeks içerisinde yer alan hisselerden birinde yaşanan düşüş ya da yükselişlerin endekse bir etkisi olacağı aşikardır. Ağırlığı bir başka şirkete göre daha fazla olan şirket endeksin geleceğinde daha fazla etkili olacaktır.
500 Şirketten Biri Olmak
Endekse dahil olabilmek de sanıldığı kadar kolay değildir. Mart, haziran, eylül ve aralık aylarında endeks düzenlenir yani çeyreklik dönemlerin sonunda. Endekse girmek isteyen bir şirket Amerika Birleşik Devletleri’nde olmalıdır ve en az 6.1 milyar dolar bir piyasa değerine sahip olması gerekmektedir. Hisselerin en az %50 ‘si halka arz olmuş olmalı ve hisse fiyatı, hisse başına en az 1 dolar olmalıdır. Bunlar ve birkaç şartı daha sağladığı takdirde bir şirket Amerika’nın en geniş kapsamlı endeksine dahil olabilmektedir.
